Het lustrum vieren zit er voorlopig niet in, en je viool stemmen terwijl je docent tips geeft via Zoom, is zo makkelijk nog niet. Toch heeft de afgelopen coronaperiode ook veel moois gebracht voor het Leerorkest, aldus directeur Marco de Souza.
De hoboles begint. Aan de ene kant van het videogesprek zit de docent klaar, op het andere scherm zit de leerling thuis op de bank. Een meisje van elf jaar, met een kat op schoot. Die kat blijft er de hele les bij. ‘Want de kat hoort bij haar. Dat weet je niet als je lesgeeft op locatie, maar in coronatijd ontdek je dit soort persoonlijke kanten van iemand.’ Marco de Souza, oprichter en directeur van het Leerorkest kan daar blij van worden. ‘Er is opeens meer aandacht voor het sociale aspect van de les. De docent en het meisje hebben het na de les nog uitgebreid over katten gehad en foto’s van katten uitgewisseld.’
Thuisonderwijs
Het Leerorkest biedt kinderen in tal van wijken in Amsterdam de kans om op school, onder schooltijd, muziekles te krijgen. Ook zijn er naschoolse lessen waarbij kinderen als orkest repeteren om optredens te verzorgen. In totaal komen 4500 kinderen in de stad op deze manier in aanraking met muziek. Alleen in coronatijd is dat best lastig, bovendien waren de scholen dicht. De dag nadat bekend werd dat de scholen moesten sluiten zijn we gelijk bij elkaar gekomen, blikt De Souza terug. ‘We bedachten lesmateriaal en filmpjes die we naar de scholen hebben gestuurd. Zij hebben dit vervolgens opgenomen in hun programma voor thuisonderwijs.’
‘Het is bijzonder om te zien hoe de kinderen leven’
De muzieklessen die normaliter na school plaatsvonden, werden vanaf dat moment via Zoom op afstand gegeven. ‘Het is best bijzonder om dan opeens te zien hoe de kinderen leven’, vertelt De Souza. ‘We geven veel les aan kinderen in wijken waar veel migranten wonen, daar gelden soms heel andere gewoontes. Kinderen krijgen niet altijd dezelfde begeleiding zoals we kennen van ouders die hun kind heel bewust naar de muziekschool brengen.’
Zo vertelt De Souza dat een kind soms tijdens de les in de woonkamer zit, waar nog allerlei andere familieleden zitten te praten en waar de televisie aan staat. Dat maakt de les er natuurlijk niet makkelijker op, maar De Souza ziet dat kinderen ook hun verantwoordelijkheid nemen. ‘De moeder van een meisje ging tijdens de hoboles naast haar zitten bellen. Toen zei dat meisje tegen haar moeder dat ze stil moest zijn. De moeder vervolgde even verderop haar gesprek en toen greep de dochter sterk in. Ze zei: “Nee mam, je moet echt op het balkon gaan staan!” Dat soort dingen zijn wel heel leuk om te zien.’
Solidariteit
Natuurlijk blijft het makkelijker om de muzieklessen gewoon met elkaar in dezelfde ruimte te beleven. Want je eigen instrument stemmen terwijl je instructies krijgt via Zoom is niet gemakkelijk, en wat als het rietje van je hobo stuk is? Om nog maar niet te spreken vaneen slechte internetverbinding, of het ontbreken van een koptelefoon of überhaupt een computer. De Souza: ‘Maar je ziet ook dat er in zo’n periode een enorme solidariteit ontstaat. De kinderen moeten dan wel even het mobieltje van de ouders lenen, of de docent brengt op de fiets bladmuziek rond in de stad. Een van de docenten heeft zelfs een keer op het schoolplein lesgegeven, omdat het nergens anders kon.’
Lustrumconcert
Jammer is zonder meer dat het lustrumconcert van het Leerorkest, dat op 17 juni in Het Concertgebouw stond gepland, niet door kan gaan vanwege de coronamaatregelen. Zo’n vijfhonderd kinderen zouden samen met het Nederlands Philharmonisch Orkest, Nieuw Vocaal Amsterdam, mezzosopraan Tania Kross en harpist Remy van Kesteren een concert verzorgen, waarbij ook Ingrid van Engelshoven, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, aanwezig zou zijn. Hier werd al twee jaar voor gerepeteerd. Er komt wel een alternatieve variant: in Het Concertgebouw wordt een miniconcert gegeven waaraan deze artiesten meedoen, en elders in de stad komen kinderen bijeen om ook zelf iets te spelen. Dit alles wordt live gestreamd op de website van het Leerorkest. De Souza: ‘Heel anders dan we ons hadden voorgesteld, maar gelukkig wil Het Concertgebouw het grote concert volgend jaar alsnog door laten gaan.’
Sponsoren
Op financieel gebied voorziet De Souza niet direct problemen, hoewel de huidige situatie niet te lang moet aanhouden. ‘Naast de gemeente hebben we veel sponsoren die ons ondersteunen. Die externe gelden slinken wel, omdat we bepaalde activiteiten, zoals dat lustrum, nu niet door kunnen laten gaan. En ook werkzaamheden die door de scholen worden betaald, hebben een tijd lang stilgelegen. Daar missen we ook inkomsten van.’
Toch houdt De Souza goede moed. ‘Als we na de zomer de meeste werkzaamheden weer op kunnen pakken, komt het wel goed. Bovendien zijn we wel gewend te improviseren. We zijn met niets begonnen en hebben nu tienduizend instrumenten. Een beetje overleven zit wel in ons bloed.’
