Een online proeftuin

Vanaf het moment dat Nederland half maart in een intelligente lockdown ging, draaide de communicatiemolen van het Holland Festival op volle toeren. Op 4 juni zou de Indonesische regisseur Garin Nugroho het festival aftrappen met zijn nieuwe werk The Planet – A Lament, over een man die als enige een verwoestende tsunami overleeft. Voor dit project, met een vijftienstemmig koor, dansers en film, werkt Nugroho samen met een cast uit Indonesisch Papoea en Oost-Nusa Tenggara en een artistiek team uit heel Indonesië en Australië.

‘Voor de editie 2020 van het Holland Festival werkten we samen met makers uit 22 landen’, vertelt Emily Ansenk, die in september 2019 als directeur aantrad en voor wie het dus het eerste festival zou zijn. ‘Dat was een complexe puzzel. Het werd ook een enorme exercitie om bij te houden welke coronamaatregelen er in alle landen werden getroffen, wie nog wel kon repeteren en reizen en wie niet.’ Toch wachtte de organisatie nog tot 21 april om de knoop door te hakken. ‘Als er een enorme versoepeling aangekondigd zou worden, konden we de dag erop starten met hun reizen boeken enzo.’

Dat het kabinet besloot de lockdown te verlengen, was voor Ansenk op dat moment geen enorme schok. ‘Corona is groter dan alles. We voelden het ook als een soort berusting, dat dit een onontkoombare beslissing was.’

Compensatie

Vrijwel direct besloot de organisatie de freelancers die bij het festival betrokken zijn, door te betalen. Ansenk: ‘We zijn artist driven, we staan voor onze makers, al doen zij het niet alleen. We doen dit met zoveel mensen samen, dus iedereen doorbetalen, vinden we niet meer dan logisch.’ Met alle gezelschappen die op het festival zouden optreden, is een compensatie afgesproken en de theaters en podia waar de voorstellingen zouden plaatsvinden, krijgen de helft van de huurkosten betaald. Dit alles is mogelijk doordat de subsidies van de gemeente Amsterdam en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap doorlopen. Ook heeft de organisatie minder uitgaven, onder meer vanwege het wegvallen van reis- en verblijfkosten.

Online

Tegelijkertijd verkende de organisatie de mogelijkheden voor een online festival, al is nog even overwogen het volledige festival naar 2021 door te schuiven. ‘Om agenda-technische redenen bleek dat al snel onmogelijk te zijn’, zegt Ansenk. ‘Bovendien brengt het Holland Festival programma’s die urgent zijn en relevant, dat is niet eenvoudig uit te stellen.’

Alle makers is gevraagd of ze iets van de essentie van hun productie kunnen vangen en dit via een online medium willen presenteren. Dat kan een podcast zijn, een video of via streaming. ‘Het uitgangspunt is dat we makers hebben gevraagd wat ze kunnen en willen. Omdat er vanaf begin maart nauwelijks meer gerepeteerd kon worden, zijn veel voorstellingen nog helemaal niet af.’

‘Ik vond het al een fantastisch thema, en nu past het alleen nog maar beter’

Het thema van het festival – In pursuit of the we – is omgevormd tot: In pursuit of the we in times of social distancing. Ansenk: ‘Ik vond het al een fantastisch thema, en nu past het alleen nog maar beter.’

Het grootste slachtoffer van het festival is volgens Ansenk de associate artist, met wie het Holland Festival in allerlei vormen nauw samenwerkt. Dit jaar viel de eer te beurt aan de Amerikaanse choreograaf, regisseur, schrijver en danser Bill T. Jones. ‘Al zijn voorstellingen zijn nog niet af’, zegt Ansenk. ‘We kunnen niets laten zien.’ De organisatie heeft samen met Jones gekeken wat wel mogelijk is. Tijdens de festivalmaand wordt ouder werk online gepresenteerd en hij gaat – ‘in een Zoom-achtige setting’ – in gesprek met Nederlandse makers over onder meer etniciteit, gender en ongelijkheid, thema’s die hem aan het hart gaan. Het publiek, dat het hele online festival gratis kan volgen, krijgt daarbij de gelegenheid tot het stellen van vragen.

‘We proberen de podiumkunsten zo veel mogelijk in beeld te brengen’

Rondom de grootste productie van het festival, Deep Blue Sea van Bill T. Jones, wordt een programma georganiseerd. ‘We laten op een artistieke manier mensen aan het woord die hieraan hebben meegewerkt en zenden opnamen van repetities uit. We proberen de podiumkunsten zo veel mogelijk in beeld te brengen.’

Toekomst

Ansenk ziet het online festival als een ‘proeftuin waar van alles uitgeprobeerd kan worden’. Er wordt continu geëvalueerd en gekeken hoe het publiek reageert. ‘Elementen die geslaagd zijn, kunnen volgend jaar tijdens het festival terugkomen’, zegt Ansenk, die benadrukt dat de toekomst van het Holland Festival niet online is. ‘Podiumkunsten moet je met elkaar en op hetzelfde moment ervaren, anders verliezen ze hun kracht. Maar we willen ons programma ook toegankelijker maken en het publieksbereik verbreden, daar kunnen de online mogelijkheden bij helpen.’

Of en hoe het Holland Festival in 2021 plaatsvindt, kan Ansenk nog niet zeggen. ‘Dat is koffiedik kijken, maar gelukkig hebben wij nog even de tijd.’ Ze hoopt in het najaar om de tafel te gaan met theaters en podia om te bespreken hoe de podiumkunsten in de toekomst vorm kunnen krijgen.